Problemy natury psychicznej dotykają coraz młodszych pacjentów. Ich źródło bierze się przede wszystkim z głębokich trudności emocjonalnych oraz z nieprzepracowanych traum, z którymi nie potrafimy sobie poradzić. Efektem jest niejednokrotnie depresja u dzieci i młodzieży, która w skrajnych przypadkach może zakończyć się próbą samobójczą. Najnowsze dane i statystyki są zatrważające. Niezbędna jest szeroko zakrojona diagnostyka oraz profilaktyka, a także znajomość możliwych przyczyn stanów depresyjnych u najmłodszych. Wiedza ta pozwoli opracować metody przeciwdziałania problemom psychicznym u dzieci.
Depresja u dzieci i młodzieży zatacza coraz szersze kręgi
Do niedawna większość z nas uważała, że depresja jest problemem wyłącznie osób dorosłych. Tymczasem z każdym rokiem przybywa małoletnich pacjentów, u których diagnozuje się przedłużające się spadki nastroju, brak energii do działania oraz szeroko zakrojone kłopoty z koncentracją i skupieniem. Z medycznego punktu widzenia jest to zespół objawów, które określamy mianem depresji u dzieci i młodzieży. Aby mówić o wystąpieniu tego schorzenia, przeprowadza się profesjonalną diagnostykę. Pozwala ona ustalić źródło zaburzeń oraz opracować sposób poradzenia sobie z nim. Jakie mogą być przyczyny wystąpienia tego typu zaburzeń i jakie objawy powinny nas zaniepokoić?
Co roku notuje się coraz większą liczbę zachorowań na depresję, które w wielu przypadkach kończą się skuteczną próbą samobójczą. Przerażające jest również to, że znacząco obniża się próg wiekowy chorych. Coraz więcej dzieci poniżej 10. roku życia skarży się na tego rodzaju problemy. Co więcej, bardzo często pozostają one bez odpowiedzi ze strony rodziców czy powołanych do tego instytucji. Wciąż nie ma bowiem odpowiednio opracowanego sposobu postępowania z małoletnimi pacjentami. Brak również profesjonalnej infrastruktury, która umożliwiałaby skuteczną diagnostykę oraz terapię, gdy pojawią się objawy depresji u dzieci i młodzieży. Jest to wciąż raczkująca sfera, która wymaga nieustannego poszerzania wiedzy oraz zdobywania doświadczenie przez lekarzy psychiatrów, oraz psychoterapeutów.
Depresja dzieci i młodzieży — Dlaczego dzieci chorują na depresję?
Powody pojawienia się pierwszych niepokojących objawów mogą być bardzo różne. Zwykle dotyczy to szczególnie ciężkich czy traumatycznych przeżyć, z którymi dziecko nie potrafi sobie poradzić. Można podzielić je na kilka kategorii. Problemy rodzinne, osobowe, a nawet genetyczne są często źródłem zaburzeń emocjonalnych. Często powodem może być także przedłużający się stres, który z czasem narasta i nie daje się tak łatwo wyeliminować.
Analizując możliwe przyczyny depresji u najmłodszych, warto wziąć pod uwagę, że jest to kwestia bardziej złożona i wymaga spojrzenia z szerszej perspektywy. Bardzo często zdarza się bowiem, że u pacjenta występuje kilka czynników jednocześnie. Przykładem może być sytuacja, kiedy dziecko jest bardziej podatne na wystąpienie tego rodzaju zaburzeń, ponieważ rodzice lub bliscy chorowali na depresję lub mieli problemy natury psychicznej. Jeśli dojdzie do tego stresogenny bodziec, na przykład skrajnie trudny wypadek losowy, stworzy się podłoże, które może doprowadzić do pojawienia się zachowań depresyjnych.
Zdarzenia i okoliczności, które mogą wywołać zaburzenia, często należą do bardzo trudnych i skomplikowanych. Są one traumatyczne dla samych dorosłych, a niejednokrotnie muszą sobie z nimi radzić również dzieci. Należą do nich, między innymi, śmierć kogoś bliskiego, konflikty i przemoc w rodzinie, a nawet problemy rodziców (na przykład uzależnienie jednego z opiekunów). Jakość relacji panujących w danej komórce społecznej jest tu kluczowa i w prostej linii wpływa na wystąpienie ewentualnych problemów. Znaczenie ma to, czy rozmawiamy z dzieckiem o jego uczuciach i czy wspieramy go w jego wyborach oraz decyzjach. Budowanie w najmłodszych poczucia własnej wartości oraz akceptacji mają ogromny wpływ na ich prawidłowy rozwój. Im więcej pracujemy nad prawidłową bazą oraz inteligencją emocjonalną dziecka, tym większa szansa, że będzie ono miało odpowiednie narzędzia do radzenia sobie z pojawiającymi się problemami czy trudnymi zdarzeniami.
Za jedną z przyczyn, gdy pojawią się objawy depresji u dzieci i młodzieży, uważa się także zaniedbania rodziców. Nadmierne wymagania, zamiatanie problemów pod dywan czy brak dialogu mogą sprawić, że potencjalne komplikacje trafią na podatny grunt i wywołają zaburzenia. Statystyki i najnowsze dane pokazują, że wielu zachorowaniom można byłoby zapobiec, gdyby były one odpowiednio wcześnie zdiagnozowane i “zaopiekowane”. Często bowiem objawy pojawiają się stopniowo i narastają, o ile dziecko nie otrzyma właściwego wsparcia ze strony bliskich lub instytucji, które zajmują się profesjonalną pomocą.
W jaki sposób rozpoznać zachowania depresyjne u dzieci? Objawy depresji u dzieci — test
Zwykle w rodzinach, w których panują harmonijne i przyjazne relacje, oparte na wzajemnym zrozumieniu i miłości, dość łatwo zauważyć ewentualne zagrożenia. Bez trudu można wychwycić również niepokojące objawy, które odbiegałyby od normalnych zachowań. Warto także zwrócić uwagę, że sygnały te będą miały raczej przewlekły charakter. Każdy z nas może mieć przecież gorszy dzień, który przełoży się na nasz nastrój i samopoczucie. Za alarmujące powinny zostać uznane przedłużające się stany smutku, apatii, problemy z apetytem, koncentracją oraz utrata życiowej energii. Wszelkie odchylenia od normalnych zachowań, takie jak wycofanie się z codziennych aktywności i relacji z rówieśnikami mogą wskazywać na poważne problemy natury psychicznej. Dobrze jest zwracać uwagę na wszelkie sugestie ze strony dziecka, które mogą sugerować napływ negatywnych myśli i uczuć. Groźnym znakiem mogą być jednocześnie wzmożona drażliwość oraz pobudzenie. Za objaw depresji u dzieci można uznać także zaburzenia snu oraz skoki wagi.
Specjaliści wskazują, że depresja dzieci i młodzieży może mieć różny przebieg i występować z różnym natężeniem. Wskazane objawy mogą mieć formę łagodną, a nieleczone ewoluować nawet do ciężkiej. Wszelkie anomalie związane z lękiem czy z niestabilnością nastroju powinny być niezwłocznie skonsultowane z psychiatrą lub z psychoterapeutą dziecięcym. Każdy przypadek należy przy tym analizować indywidualnie, dopasowując metody leczenia do danej osoby. Sposoby poradzenia sobie z depresją u najmłodszych mogą być bardzo różne. Zależą one w dużej mierze od samego pacjenta oraz od stopnia nasilenia objawów.
Leczenie depresji u dzieci i młodzieży
Objawy depresji u dzieci i młodzieży wymagają testu i diagnostyki zaburzeń nastroju u najmłodszych. To skomplikowany i bardzo złożony proces. Wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia lekarzy i psychoterapeutów. Każdy przypadek należy badać indywidualnie, w oparciu o szczegółowy wywiad środowiskowy oraz o analizę występujących objawów. Ocenie podlega również ogólny stan emocjonalny dziecka (między innymi jego samoocena, umiejętności interpersonalne oraz zdolność radzenia sobie z trudnościami). Na podstawie uzyskanych danych opracowuje się terapię dla konkretnego pacjenta.
W przypadku depresji u małych dzieci najpopularniejszą metodą leczenia jest terapia indywidualna lub grupowa czy rodzinna, która, często poprzez zabawę, pozwala naprawić sfery, z którymi chory ma problem. Terapia opiera się najczęściej na wspieraniu newralgicznych dziedzin, na przykład problemów w szkole czy konfliktów z rówieśnikami. Lekarz lub psychoterapeuta analizuje życie codzienne pacjenta, a następnie pomaga mu wyeliminować lub zniwelować przykre skutki stresu, lub traumatycznych przeżyć. Przedstawia mu jednocześnie zestaw narzędzi do radzenia sobie z problemami. Należy przy tym mieć na uwadze, że kluczową rolę w procesie leczenia stanowi wsparcie i czynne uczestnictwo rodziców. W przypadku starszych dzieci oraz młodzieży niekiedy włącza się w terapię także rozwiązania farmakologiczne. W tej kwestii należy jednak zachować daleko posuniętą ostrożność, ponieważ delikatne organizmy najmłodszych mogą na tego rodzaju specyfiki różnie reagować.
Ważne jest również, aby mieć świadomość, że objawy, nawet jeśli w danym okresie zostaną usunięte, mogą powrócić z czasem. Dobrze więc zachować czujność i reagować, jeśli pojawią się jakiekolwiek niepokojące sygnały. Co więcej, należy zadbać o jakość relacji z dzieckiem, a także wspierać zarówno jego rozwój psychiczny, jak i fizyczny. Dobry kontakt z maluchem to gwarancja, że zauważymy nawet najmniejsze problemy czy zaburzenia.
Odpowiednia diagnostyka i leczenie depresji u najmłodszych wymaga od specjalistów nieustannego poszerzania swojej wiedzy i umiejętności. W naszej szkole psychologii oferujemy kursy oraz szkolenia na najwyższym poziomie. Do dyspozycji przyszłych terapeutów udostępniamy doskonałą kadrę pedagogiczną oraz dobrze wyposażone zaplecze dydaktyczne.