Choroby układu nerwowego to w większości przypadków bardzo poważne schorzenia, które wpływają na nasze codzienne funkcjonowanie. Bez podjęcia odpowiedniej psychoterapii oraz leczenia farmakologicznego, powrót do formy może okazać się niemożliwy. Co więcej, czasem zdarza się, że raz zdiagnozowana dolegliwość może odzywać się w kolejnych pokoleniach. Jakich chorób może dotyczyć ta kwestia? Czy schizofrenia jest dziedziczna?
Schizofrenia — choroba cywilizacyjna XXI wieku
Jest to jedno z najpoważniejszych schorzeń współcześnie diagnozowanych i leczonych. Co więcej, rozwija się ono powoli i we wczesnym stadium niezwykle trudno zauważyć, że coś niepokojącego się dzieje.
Sama nazwa wzięła się od greckich słów schizis — rozszczepienie oraz phrenos — umysł. Obecnie częściej określa się schizofrenię mianem choroby dezintegracyjnej. Wynika to z faktu, że podłoże tego schorzenia bierze się z problemów z percepcją rzeczywistości oraz dezintegracją funkcji psychicznych. Innymi słowy, mózg chorego nie działa prawidłowo, ponieważ nie potrafi na bieżąco korygować pojawiających się błędnych doznań (na przykład omamów). Jest to najbardziej oczywisty objaw i sygnał, że dzieje się coś niepokojącego. Zdrowy człowiek potrafi bowiem bez przeszkód oddzielić mylne obrazy lub bodźce podsuwane przez wyobraźnię od rzeczywistości. Co więcej, działa on spójnie, harmonijnie i logicznie. Schizofrenicy tymczasem nie potrafią scalić swoich przeżyć, emocji oraz doznań w jednolitą całość. Warto jednak wiedzieć, że choroba ta może mieć różny przebieg i mieć nieco inne objawy u poszczególnych pacjentów.
Dokładne poznanie wszystkich jej objawów oraz ogólnej specyfiki pomaga terapeutom lepiej zdiagnozować schorzenie oraz opracować indywidualne metody leczenia.
Objawy schizofrenii
Przez lata badania schizofrenii specjalistom udało się określić trzy typy objawów: wytwórcze, negatywne i poznawcze. Pierwsze dotyczą przede wszystkim błędnego postrzegania otaczającego nas świata. Wiążą się więc z różnego rodzaju omamami, na przykład słuchowymi (schizofrenik może słyszeć głosy, które “komentują” jego poczynania oraz osąd rzeczywistości). Z kolei objawy negatywne polegają na stopniowym wycofywaniu się chorego z życia społecznego. Coraz bardziej zaczyna on rezygnować ze zwyczajnych aktywności, kontaktów międzyludzkich czy realizacji wcześniejszych pasji czy zainteresowań. Dochodzi także wówczas do zubożenia emocji. Ostatni zaś typ objawów, polega na tym, że chory ma coraz większe problemy z gromadzeniem danych, zapamiętywaniem ich oraz zdolnością wykorzystywania ich w praktyce.
Należy jednak mieć świadomość, że rzadko kiedy chorzy mają “pełny pakiet” objawów. Najczęściej pojawiają się one wybiórczo. Co więcej, leczy się je w różny sposób. Zwykle jednak łączy się metody farmakologiczne wraz z psychoterapią. Pomaganie pacjentom ze zdiagnozowaną schizofrenią wymaga od terapeutów doskonałego przygotowania, wiedzy, doświadczenia oraz właściwego podejścia.
W jaki sposób diagnozuje się schizofrenię?
Sposoby stwierdzenia choroby dezintegracyjnej zależą przede wszystkim od tego, w jakim stadium tego schorzenia pacjent się znajduje. Wczesne etapy bardzo trudno bowiem wychwycić, szczególnie że niektóre symptomy nie zawsze wskazują jednoznacznie na schizofrenię (mogą być za to skutkiem stosowania narkotyków lub występowania chorób somatycznych). Zawsze jednak lekarz psychiatra lub psychoterapeuta zaczyna od szczegółowego wywiadu z osobą, u której podejrzewa się chorobę. Rozmowa dotyczy wszystkich sfer życia, ale również przeżyć związanych z dzieciństwem oraz rozwojem, sytuacją rodzinną, itd. Czasem konieczne mogą okazać się także dodatkowe badania laboratoryjne czy neuroobrazowe.
Czy schizofrenia jest dziedziczna i kogo dotyka najczęściej?
Wiele osób z pewnością zastanawia się, czy choroba dezintegracyjna jest dziedziczna i w jaki sposób można na nią zapaść.
Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna i bardziej złożona, podobnie jak całe schorzenie. Zgodnie z obserwacją zdiagnozowanych pacjentów oraz najnowszymi badaniami dotyka ono najczęściej osoby młode. Dzieje się to zwykle w przedziale między 20. a 40. rokiem życia. Oczywiście nie jest to regułą, jednak praktyka pokazuje, że zaczynają na nią chorować młodzi i aktywni na wielu polach ludzie. Pierwszym groźnym sygnałem jest wycofywanie się takich osób z życia towarzyskiego czy z dotychczas uprawianych aktywności.
Czy zatem schizofrenia jest dziedziczna? Naukowcy są w tej kwestii zgodni. Nie istnieje pojedynczy gen, który przekazywałby chorobę kolejnym pokoleniom. Należy jednak zwrócić uwagę, że rodzice mogą przekazać swoim dzieciom pewną podatność na wystąpienie tego schorzenia. Badania pokazują, iż w populacji ogólnej ryzyko wystąpienia schizofrenii wynosi 1%. Wzrasta jednak w rodzinach, w których już stwierdzono chorobę dezintegracyjną. Przyjmuje się, że jeśli tylko jedno z rodziców choruje, szansa na przekazanie jej dziecku wynosi kilkanaście procent. Z kolei, gdy oboje cierpią na to schorzenie, ryzyko wzrasta nawet do 40%.
Analizując kwestie ryzyka dziedziczenia schizofrenii, należy wziąć jednak dodatkowo pod uwagę inne czynniki. Aby dziecko faktycznie zachorowało w przyszłości na tę chorobę, muszą pojawić się określone okoliczności. Podatność na wystąpienie schorzenia wzrasta w wówczas, kiedy dodatkowo wystąpią czynniki stresogenne we wczesnym dzieciństwie lub urazy, na przykład uraz okołoporodowy. Dopiero wtedy może dojść do wywołania procesów, które mogą aktywować chorobę.
Schizofrenia jest dziedziczna, ale tylko jako podatność na zachorowanie
Mimo iż część pacjentów ze zdiagnozowaną schizofrenią odziedziczyła ją po przodkach, o jej wystąpieniu mogą zadecydować także inne czynniki.
Na podstawie zebranych informacji i doświadczeń, naukowcy i lekarze zgodnie orzekli, że dziedziczona podatność to nie jedyna przyczyna wystąpienia tej choroby. Niestety może się ona pojawić również w wyniku silnego urazu psychicznego lub innego, często długotrwałego, czynnika stresogennego. Nie jest jasne, czy schorzenie pojawiłoby się, gdyby dany element nie wystąpił. Wiadomo jednak, że w przypadku diagnostyki ewentualnej choroby dezintegracyjnej kluczowy jest rzetelny wywiad rodzinny oraz zbadanie sytuacji rodzinnej pacjenta. Wymaga to od terapeuty odpowiedniego przygotowania w postaci wiedzy i doświadczenia. W naszej szkole psychologii przygotowujemy przyszłych terapeutów do pracy z pacjentami. Wykwalifikowana kadra oraz doskonałe zaplecze dydaktyczne gwarantują Państwa satysfakcję! Zachęcamy do udziału w naszym szkoleniu.